Rối loạn nhân cách ranh giới so với Rối loạn lưỡng cực

Rối loạn nhân cách ranh giới (BPD) và rối loạn lưỡng cực (BD) đều là những bệnh tâm thần có liên quan đến tính khí thất thường. Trong khi nhiều triệu chứng của chúng trùng nhau, hai tình trạng này có nguyên nhân, triệu chứng và cách điều trị khác nhau. Một điểm khác biệt chính giữa hai loại này là BD là một chứng rối loạn tâm trạng, đặc trưng bởi tâm trạng bất thường dai dẳng, trong khi BPD là một chứng rối loạn nhân cách, đặc trưng bởi sự bất ổn trong các mối quan hệ, hình ảnh bản thân và tâm trạng.

Giống như BD, trước đây được gọi là bệnh trầm cảm hưng cảm hoặc bệnh trầm cảm hưng cảm, BPD có đặc điểm là rối loạn cảm xúc và hành vi bốc đồng, nhưng nó cũng liên quan đến các mối quan hệ cá nhân không ổn định, đây không phải là đặc điểm cốt lõi của BD. Tuy nhiên, có thể có đồng thời cả BD và BPD.

Các triệu chứng

BPD và BD có chung một số đặc điểm, nhưng chúng có các kiểu triệu chứng, thời gian và tác nhân khởi phát khác nhau.

BPD

Các triệu chứng chính của BPD bao gồm:

• Thay đổi cảm xúc mạnh mẽ, kéo dài từ vài giờ đến vài ngày
• Hành vi bốc đồng, rủi ro và không an toàn
• Tức giận không thích hợp
• Cảm giác trống rỗng và giá trị bản thân thấp
• Tự gây thương tích hoặc ý nghĩ tự làm hại bản thân
• Trầm cảm mãn tính
• Hình ảnh bản thân bị bóp méo
• Sợ bị bỏ rơi
• Mối quan hệ không ổn định và căng thẳng

Những người mắc chứng BPD cũng có thể có dấu hiệu hung hăng mất kiểm soát. Bản chất bốc đồng của BPD có thể khiến một người có nhiều khả năng tham gia vào các hành vi gây nghiện, như sử dụng ma túy và cờ bạc. Hơn nữa, các triệu chứng thường được kích hoạt bởi xung đột với một người hoặc tổ chức khác. Một sự kiện sang chấn hoặc căng thẳng cũng có thể gây ra sự gia tăng các triệu chứng BPD.

Một tính năng khác của BPD được gọi là phân tách. Thuật ngữ này, ám chỉ hai điều bị chia đôi, là khi ai đó không thể giữ quan điểm đối lập về mặt cảm xúc trong mối quan hệ với bản thân và những người khác. Đây thường là một cơ chế đối phó hoặc phòng vệ để quản lý nỗi sợ hãi bị bỏ rơi dữ dội và nó có thể dẫn đến các hành vi bốc đồng và khó khăn trong mối quan hệ.

Rối loạn lưỡng cực

Các triệu chứng chính của BD bao gồm những thay đổi đáng kể giữa các trạng thái tâm trạng. Các giai đoạn cao hoặc tăng cao, kéo dài hoặc cáu kỉnh, được coi là các giai đoạn hưng cảm. Những giai đoạn trầm cảm, hoặc buồn bã, trống rỗng, hoặc tuyệt vọng, là những giai đoạn trầm cảm. Trải qua cả giai đoạn hưng cảm và giai đoạn trầm cảm phân biệt BD với rối loạn trầm cảm nặng (MDD), vốn chỉ bị chi phối bởi các giai đoạn trầm cảm.

Trong giai đoạn hưng cảm, các triệu chứng của BD bao gồm:

• Giảm nhu cầu ngủ
• Tăng lòng tự trọng hoặc tính vĩ đại
• Tăng tâm trạng, hưng phấn và cáu kỉnh
• Nói quá nhiều
• Ý nghĩ hoang tưởng
• Suy giảm khả năng phán đoán
• Dễ mất tập trung
• Hành vi đe dọa và hành vi tấn công

Trong giai đoạn trầm cảm, các triệu chứng của BD bao gồm:

• Tâm trạng chán nản
• Biểu thức phẳng hoặc hạn chế
• Cảm giác tội lỗi và thất bại
• Suy giảm nhận thức và trí nhớ
• Nói nhỏ, chậm
• Thiếu năng lượng và động lực
• Nhấn mạnh quá nhiều vào cảm giác và niềm tin tiêu cực
• Thay đổi trọng lượng
• Mất ngủ
• Suy nghĩ về cái chết hoặc tự tử lặp đi lặp lại

Cũng cần hiểu rằng các giai đoạn hưng cảm trong BD không nhất thiết có lợi, mặc dù chúng là sự thay thế cho các giai đoạn trầm cảm. Những người trải qua cơn hưng cảm có thể liều lĩnh. Họ thường thiếu nhận thức về bản thân và không thể hiểu xung động của họ ảnh hưởng đến bản thân và những người khác như thế nào.

Những người mắc chứng rối loạn lưỡng cực I thường có chu kỳ chuyển từ trạng thái trầm cảm sang trạng thái hưng cảm. Các triệu chứng hưng cảm đôi khi bao gồm các triệu chứng trầm cảm trong giai đoạn hưng cảm, được gọi là các triệu chứng hỗn hợp.

Giữa các chu kỳ, những người mắc chứng BD thường có thời gian khỏe mạnh thực sự không có triệu chứng kéo dài hàng tuần, hàng tháng hoặc hàng năm.

Mặt khác, những người được chẩn đoán mắc chứng BPD thường có các triệu chứng cảm xúc dai dẳng hơn hàng ngày, có thể ảnh hưởng đến cuộc sống hàng ngày.

Nguyên nhân

Có một số yếu tố phức tạp có thể gây ra BPD hoặc BD. Nhiều trải nghiệm về rối loạn điều hòa cảm xúc trong BPD là do phản ứng với các mối quan hệ tương tác, trong khi các triệu chứng BD có thể được kích hoạt bởi nhiều yếu tố, bao gồm sự mất cân bằng hóa học trong não và các sự kiện căng thẳng trong cuộc sống.

Rối loạn nhân cách thể bất định

Nguyên nhân chính xác của BPD không hoàn toàn được biết đến, nhưng nghiên cứu cho thấy rằng nó có thể bị ảnh hưởng bởi các yếu tố môi trường, đặc biệt là những người trong thời thơ ấu.

Tiền sử lạm dụng tình cảm, thể chất hoặc tình dục hoặc sự bỏ rơi của cha mẹ là phổ biến ở những người mắc chứng BPD. Lạm dụng chất kích thích của cha mẹ là một nguyên nhân tiềm ẩn khác. Nghiên cứu đã chỉ ra rằng trải qua căng thẳng và chấn thương khi còn nhỏ và không có khả năng đối phó có thể góp phần gây ra BPD sau này trong cuộc sống.

Di truyền, mất cân bằng hóa học và cấu trúc não cũng có thể đóng một vai trò trong BPD. Những người có tiền sử gia đình mắc chứng BPD có nguy cơ mắc bệnh cao hơn. Nhiều người bị BPD có chức năng dẫn truyền thần kinh của não bị thay đổi, đặc biệt là của serotonin. Các nghiên cứu đã chỉ ra rằng những người mắc chứng BPD có thể có những thay đổi về cấu trúc và chức năng trong não, đặc biệt là trong các khu vực kiểm soát xung động và điều chỉnh cảm xúc như hạch hạnh nhân, hồi hải mã và vỏ não trước.

Rối loạn lưỡng cực

Nguyên nhân của BD rất phức tạp. Hầu hết đồng ý rằng không có một nguyên nhân duy nhất và sự kết hợp của các yếu tố thường góp phần gây ra BD. Những người có họ hàng trực tiếp với BD có nhiều khả năng mắc chứng này hơn. Một số nghiên cứu cũng cho thấy rằng những người có một số gen nhất định có nhiều khả năng phát triển BD.

Các nhà nghiên cứu tin rằng sự mất cân bằng hóa học đóng một vai trò trong BD. Có bằng chứng cho thấy sự mất cân bằng trong một hoặc nhiều chất dẫn truyền thần kinh có thể dẫn đến các triệu chứng lưỡng cực.

Chẩn đoán

TheoSổ tay Chẩn đoán và Thống kê Ấn bản lần thứ 5(DSM-5), mà các nhà tâm lý học, bác sĩ tâm thần và các chuyên gia sức khỏe tâm thần khác sử dụng để chẩn đoán các tình trạng sức khỏe tâm thần, BD được chẩn đoán khi một người trải qua giai đoạn hưng cảm có thể xảy ra trước hoặc sau giai đoạn trầm cảm.

Rối loạn lưỡng cực 2 được chẩn đoán khi có cơn hưng cảm (hưng cảm nhẹ hơn) và trầm cảm.

Một số phân biệt chẩn đoán tinh tế giữa BPD và BD:

• Thời gian: Giai đoạn hưng cảm hoặc trầm cảm của BD có thể kéo dài hàng tuần, hàng tháng hoặc lâu hơn. Ngược lại, những người mắc chứng BPD có các giai đoạn tâm trạng bất ổn ngắn hơn, phản ứng với căng thẳng.
• Tiền sử gia đình: Các yếu tố di truyền cũng có thể giúp phân biệt hai bệnh. Rối loạn tâm trạng, như BD, có nhiều khả năng di truyền qua các thành viên trong gia đình hơn là BPD.
• Giấc ngủ: Thay đổi giấc ngủ thường là dấu hiệu ban đầu của BD. Trong giai đoạn lưỡng cực, một người có thể thức nhiều ngày mà không cảm thấy mệt mỏi. Trong khi đó, các mô hình giấc ngủ ít bị ảnh hưởng hơn trong BPD.
• Mối quan hệ: Những người mắc chứng BPD có những thách thức rõ ràng hơn khi tương tác với người khác, vì vậy họ thường có tiền sử về các mối quan hệ cá nhân đầy sóng gió hoặc có thể thiếu những người bạn thân thiết và đáng tin cậy.
• Tự làm hại bản thân: Các hành vi tự làm hại bản thân như cắt cổ thường gặp hơn trong BPD.

Không có gì lạ khi BPD và BD xảy ra đồng thời. Nghiên cứu hiện tại cho thấy 10% đến 20% người mắc chứng BD cũng mắc chứng BPD.

Sự đối xử

Phương pháp điều trị hiệu quả nhất cho những tình trạng này là một kế hoạch điều trị được cá nhân hóa phù hợp với các triệu chứng, nhu cầu cá nhân và lối sống.

BPD

Tâm lý trị liệu là phương pháp điều trị đầu tiên cho những người mắc chứng BPD.

Có một số loại liệu pháp tâm lý được hỗ trợ theo kinh nghiệm được sử dụng trong BPD, bao gồm:

• Liệu pháp hành vi biện chứng (DBT), hỗ trợ quản lý cảm xúc
• Liệu pháp dựa trên tinh thần hóa (MBT), giúp hiểu rõ hơn về những gì xảy ra trong tâm trí bạn

Lợi ích của thuốc điều trị BPD ít rõ ràng hơn. Trong một số trường hợp, bác sĩ tâm thần có thể đề nghị các loại thuốc để điều trị các triệu chứng cụ thể, chẳng hạn như thay đổi tâm trạng, trầm cảm và các rối loạn tâm thần đồng thời xảy ra khác.

Điều chỉnh lối sống để thúc đẩy tâm trạng cân bằng và thực hành các thói quen chăm sóc bản thân, chẳng hạn như ngủ thường xuyên và tập thể dục, cũng như tham gia vào các liệu pháp tâm lý có thể giúp kiểm soát tình trạng bệnh.

Rối loạn lưỡng cực

Có BD làm tăng nguy cơ tử vong của một người và rút ngắn tuổi thọ của họ. Các bác sĩ có thể điều trị BD bằng thuốc và liệu pháp tâm lý. Thông thường, bác sĩ tâm thần kê đơn thuốc ổn định tâm trạng và thuốc chống loạn thần thế hệ thứ hai để điều trị BD Họ cũng có thể kê đơn thuốc chống trầm cảm để điều trị các giai đoạn trầm cảm trong BD.

Các liệu pháp tâm lý có thể được sử dụng để điều trị BD bao gồm liệu pháp nhận thức-hành vi và giáo dục tâm lý. Các liệu pháp khác được thiết kế đặc biệt để điều trị BD bao gồm liệu pháp nhịp điệu giữa các cá nhân và xã hội và liệu pháp tập trung vào gia đình.

Đôi khi BD được điều trị bằng liệu pháp điện giật, một thủ thuật kích thích não được sử dụng để điều trị các giai đoạn hưng cảm và trầm cảm nặng hoặc khó chữa, hoặc kích thích từ xuyên sọ, kích thích não bằng sóng từ để giúp điều trị các dạng phụ của trầm cảm.

Vì cả BPD và BD đều có thể là tình trạng kéo dài suốt đời, nên việc điều trị liên tục là điều cần thiết.

Một lời từ rất tốt

BD và BPD không giống nhau. Bị BD hoặc BPD có thể ảnh hưởng đáng kể đến cuộc sống của bạn. Tuy nhiên, duy trì các triệu chứng thích hợp có thể làm giảm nguy cơ mắc các hậu quả tiềm ẩn, bao gồm lạm dụng chất kích thích, suy nghĩ tự tử và tự làm hại bản thân. Nếu bạn hoặc người thân có thể đang phải vật lộn với một thử thách sức khỏe tâm thần như BD hoặc BPD, hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn về các lựa chọn để đánh giá và điều trị.