Chứng khó nuốt là một thuật ngữ y tế để chỉ những khó khăn khi nuốt. Khó nuốt thường do một tình trạng thể chất - như đột quỵ, chấn thương đầu, một số loại ung thư và bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD).
Trong khi chứng khó nuốt đã được báo cáo là xảy ra ở 6% dân số nói chung, nó được cho là một vấn đề phổ biến hơn ở nhóm người lớn mắc bệnh tâm thần. Nguyên nhân của loại chứng khó nuốt cụ thể này vẫn chưa được hiểu rõ. nhưng có thể liên quan đến những thay đổi hành vi liên quan đến bệnh tâm thần, lo âu, ám ảnh và tác dụng phụ của thuốc.
THƯ VIỆN ẢNH KHOA HỌC / Getty Images
Chứng khó nuốt là gì?
Chứng khó nuốt xảy ra thường xuyên nhất khi có vấn đề với việc kiểm soát dây thần kinh hoặc các cấu trúc liên quan đến bất kỳ phần nào của quá trình nuốt. Nó xảy ra khi bạn cần phải mất nhiều thời gian hoặc nỗ lực hơn để di chuyển thức ăn từ miệng xuống dạ dày hoặc bạn không thể di chuyển thức ăn khỏi miệng, dẫn đến bị nghẹn hoặc nuốt phải thức ăn.
Chứng khó nuốt là một triệu chứng chứ không phải là một tình trạng bệnh lý. Chứng khó nuốt đôi khi được chia thành bốn loại sau:
- Chứng khó nuốt ở hầu họng: Với chứng khó nuốt ở hầu họng, bạn gặp khó khăn khi di chuyển thức ăn, chất lỏng hoặc nước bọt từ miệng vào cổ họng. Bệnh nhân bị chứng khó nuốt vùng hầu họng kèm theo khó khăn khi bắt đầu nuốt và cũng có thể kèm theo ho, nghẹt thở hoặc trào ngược mũi.
- Khó nuốt thực quản (hoặc tắc nghẽn): Bệnh nhân bị khó nuốt thực quản với cảm giác thức ăn dính trong cổ họng hoặc ngực. Với chứng khó nuốt thực quản, bạn gặp khó khăn khi đưa thức ăn xuống thực quản (ống đi từ miệng xuống dạ dày).
- Phức hợp triệu chứng thần kinh cơ: Những người bị chứng khó nuốt thần kinh cơ dần dần gặp khó khăn khi nuốt thức ăn rắn và chất lỏng do các bệnh thoái hóa thần kinh bao gồm bệnh Parkinson, bệnh đa xơ cứng và bệnh thần kinh vận động hoặc tổn thương hệ thần kinh trung ương.
- Rối loạn chức năng nuốt: Là cảm giác khó nuốt không liên quan đến bất thường giải phẫu, hoặc chấn thương. Chứng khó nuốt chức năng có thể liên quan hoặc không liên quan đến rối loạn tâm thần. Ở những người được chẩn đoán mắc bệnh tâm thần, chứng khó nuốt được coi là một hiện tượng phổ biến
Chứng khó nuốt phổ biến như thế nào?
Mặc dù có rất ít nghiên cứu khám phá tỷ lệ chứng khó nuốt ở những người bị bệnh tâm thần, một nghiên cứu năm 2006 cho thấy rằng 27 đến 35% những người được chăm sóc gặp phải vấn đề về nuốt.
Nguyên nhân tâm thần
Chứng khó nuốt cơ năng là một triệu chứng thường được ghi nhận ở những người bị:
- Rối loạn ám ảnh cưỡng chế (OCD)
- Rối loạn căng thẳng sau chấn thương (PTSD)
- Rối loạn lo âu lan toả
- Phiền muộn
- Rối loạn hoảng sợ
- Ám ảnh xã hội
Trong một số trường hợp nhất định, chứng khó nuốt có thể phản ánh chứng rối loạn triệu chứng soma (SSD) hoặc chứng ám ảnh sợ hãi cụ thể.
Chứng khó nuốt vùng hầu họng không rõ nguyên nhân (MUNOD) đôi khi có thể xảy ra ở những người có SSD.
Chứng khó nuốt cũng có thể là một triệu chứng của một chứng ám ảnh cụ thể, chẳng hạn như:
- Phagophobia: Phagophobia là chứng sợ nuốt. Lo lắng và căng thẳng có thể khiến các cơ cổ họng co lại, một số người có cảm giác như "một khối u trong cổ họng". Những người sợ nuốt có thể thấy mình không thể làm như vậy một khi họ trở nên quá lo lắng.
- Chứng sợ nghẹn: Chứng sợ nghẹn là một tình trạng hiếm gặp, đặc trưng bởi cảm giác sợ nghẹn dữ dội, kèm theo việc tránh nuốt thức ăn rắn, chất lỏng và uống thuốc / viên nén.
Thuốc và các nguyên nhân khác
Đôi khi tác dụng phụ của thuốc được sử dụng để hỗ trợ điều trị các rối loạn có thể gây khó nuốt. Chúng bao gồm:
- Thuốc chống loạn thần có thể làm suy giảm chức năng của các cơ hỗ trợ nuốt và làm tăng nguy cơ khó nuốt thực quản.
- Rối loạn vận động muộn (các cử động lặp đi lặp lại không tự chủ thường liên quan đến lưỡi và mặt) có thể làm giảm phản xạ nuốt, gây ra chứng khó nuốt ở hầu họng hoặc thực quản.
- Một số loại thuốc điều trị tâm thần cũng có thể gây ra chứng khô miệng (khô miệng), có thể dẫn đến chứng khó nuốt ở hầu họng.
Những tác dụng phụ này có thể tự xảy ra hoặc trầm trọng hơn do lo lắng hoặc các cơn hoảng loạn, có thể dẫn đến cảm giác thắt chặt, khối u trong cổ họng hoặc thậm chí cảm giác nghẹn.
Các triệu chứng
Khi bạn gặp khó khăn khi nuốt do rối loạn chức năng nuốt, bạn có thể đang gặp một hoặc nhiều triệu chứng sau:
- Cảm giác thức ăn và / hoặc thuốc bị mắc kẹt trong thực quản
- Thức ăn trào ngược
- Ho và / hoặc sặc khi ăn uống
Với chứng sợ nuốt (sợ nuốt), các cá nhân có thể:
- Tránh một số loại thực phẩm hoặc kết cấu
- Hyper-masticate (nhai kỹ) thức ăn của chúng
- Khiếu nại về thức ăn dính
- Thể hiện khó khăn khi bắt đầu nuốt "bắt đầu"
- Giảm cân
Tất cả những triệu chứng này có thể tạo ra mức độ lo lắng cao hơn và khiến bệnh nhân tự cô lập với xã hội trong giờ ăn.
Những người bị chứng khó nuốt (sợ nghẹn) thường khó ăn thức ăn đặc. Sự lo lắng và căng thẳng khiến các cơ cổ họng co lại, điều này càng làm tăng khả năng mắc nghẹn. Nhiều người nhận thấy rằng nhai quá nhiều và nuốt từng miếng với một ngụm lớn chất lỏng có thể giúp giảm bớt các triệu chứng của họ.
Chẩn đoán
Các xét nghiệm và biện pháp mà bác sĩ có thể thực hiện để chẩn đoán chứng khó nuốt của bạn có thể bao gồm:
- Khám lâm sàng tại phòng khám: Bác sĩ sẽ xem xét và lắng nghe khi bạn nuốt để xác định xem cơ nào đang hoạt động bình thường hay bị suy giảm chức năng.
- Kiểm tra khả năng nuốt bari với nội soi ống soi video: Trong quá trình kiểm tra này, phim chụp X-quang sẽ được chụp lại cơ chế nuốt của bạn khi bạn nuốt bari. Bari có màu trắng đục trên phim chụp X-quang và bác sĩ có thể đánh giá vị trí của nó trong miệng và cổ họng khi bạn nuốt. Bài kiểm tra có thể được ghi lại trên video trong thời gian thực để xem xét.
- Kiểm tra nội soi bằng sợi quang khi nuốt (PHÍ): PHÍ đòi hỏi phải có một ống sợi nhỏ mềm dẻo được đưa vào khoang mũi của bạn. Một chiếc máy ảnh nhỏ nằm ở cuối ống. Vùng mũi của bạn có thể được gây mê trước khi đưa ống vào. Khi máy ảnh được đặt ở mũi và phía sau cổ họng của bạn, bạn sẽ ăn từng miếng thức ăn và bác sĩ của bạn có thể xem thức ăn hoặc đồ uống bị mắc vào đâu trong khi bạn nuốt. Bài kiểm tra có thể được ghi lại trên video để xem lại sau này.
Cần phải loại trừ các lý do y tế gây khó nuốt trước khi chẩn đoán chứng khó nuốt cơ năng. Bao gồm các:
- Đột quỵ
- Bệnh xơ cứng teo cơ bên (ALS) hoặc đa xơ cứng (MS)
- Bệnh trào ngược dạ dày thực quản (GERD)
- bệnh Parkinson
- Bệnh nhược cơ
- Thắt chặt hoặc co thắt thực quản
- Bệnh xơ cứng bì
- Khối u
- Vật lạ
Nói chuyện với một chuyên gia chăm sóc sức khỏe
Một số nghiên cứu đã gợi ý rằng nguyên nhân y tế được tìm thấy trong 2/3 số trường hợp được cho là chứng khó nuốt cơ năng, minh họa rằng luôn cần theo đuổi một chẩn đoán phân biệt hoàn chỉnh.
Việc chẩn đoán chứng khó nuốt cơ năng thường không được đưa ra cho đến khi một người trải qua một loạt các triệu chứng thực thể, xét nghiệm y tế và phương pháp điều trị không giải thích được.
Nếu bác sĩ chăm sóc chính của bạn nghi ngờ bạn mắc chứng này, họ có thể giới thiệu cho bạn một bác sĩ tâm thần, người sẽ đặt câu hỏi để xác định xem bạn có bất kỳ chẩn đoán tâm thần nào góp phần có tiêu chí được thiết lập trong Sổ tay thống kê và chẩn đoán của Hiệp hội Tâm thần Hoa Kỳ, Ấn bản 5 ( DSM-5).
Sự đối xử
Việc điều trị chứng khó nuốt cơ năng có thể khác nhau ở mỗi người.
CBT thường được sử dụng song song với liệu pháp dựa trên chánh niệm và can thiệp vào cơ thể để giúp mọi người hiểu rõ hơn và thay đổi những suy nghĩ không tốt cũng như phản ứng hành vi có thể góp phần gây ra các triệu chứng.
Nếu bạn mắc chứng sợ ảnh hưởng đến khả năng nuốt của bạn, điều này ảnh hưởng hoặc hạn chế thói quen ăn uống của bạn, bạn có thể cần đến sự trợ giúp của chuyên gia. Tìm một nhà trị liệu, người sẽ làm việc với bạn để phát triển một kế hoạch điều trị nhằm giải quyết chứng sợ hãi của bạn và bất kỳ rối loạn liên quan nào.
Nếu nguyên nhân của chứng khó nuốt là do tác dụng phụ của thuốc, hãy thảo luận vấn đề này với bác sĩ của bạn, vì bạn có thể giảm liều thuốc hoặc thay đổi phương pháp điều trị, đặc biệt nếu tác dụng phụ ảnh hưởng lớn đến cuộc sống của bạn.
Một lời từ rất tốt
Nếu bạn đang gặp phải chứng khó nuốt mãn tính, hãy nói chuyện với bác sĩ chăm sóc chính của bạn. Các vấn đề về nuốt có thể được kiểm soát tốt nếu chúng được chẩn đoán đúng và áp dụng phương pháp điều trị phù hợp.
Nếu không thể tìm ra nguyên nhân thực thể, bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ tâm thần nếu bạn có tiền sử lo âu, trầm cảm hoặc các vấn đề sức khỏe tâm thần khác.
.jpg)
.jpg)
